SAMBORZEC - MOJA MAŁA OJCZYZNA - PROGRAM REGIONALNY

PROGRAM Z ZAKRESU EDUKACJI REGIONALNEJ

„SAMBORZEC – MOJA MAŁA OJCZYZNA”

 

          Gmina Samborzec położona jest we wschodniej części Wyżyny Sandomierskiej oraz północno – zachodniej części Niziny Nadwiślańskiej – mikroregionu Kotliny Sandomierskiej. Przez teren gminy przepływają rzeki: Wisła, Koprzywianka, Gorzyczanka i Polanówka. Gmina Samborzec na wschodzie graniczy z miastem i gminą Sandomierz, od północy z gmina Obrazów, na zachodzie sąsiaduje z gminą Klimontów, od południowego zachodu z gminą Koprzywnica, natomiast od południowego wschodu opiera się o lewy brzeg Wisły, za którą położone jest miasto i gmina Tarnobrzeg. Powierzchnia gminy wynosi 8 537 ha. W 28 sołectwach należących do gminy mieszka obecnie ponad 8700 osób. Uprawy rolnicze zajmują przeszło 7,4 tysiąca hektarów ziemi. Jest to więc gmina typowo rolnicza, gdzie produkuje się głównie wysokiej jakości warzywa i owoce.

Obecnie do gminy należą: Andruszkowice, Bogoria Skotnicka, Bystrojowice, Chobrzany, Faliszowice, Gorzyczany, Jachimowice, Janowice, Kobierniki, Koćmierzów, Krzeczkowice, Łojowice, Milczany, Ostrołęka, Polanów, Ryłowice, Samborzec, Skotniki, Strączków, Strochcice, Szewce, Śmiechowice, Wielogóra, Zajeziorze, Zawierzbie, Zawisełcze, Złota, Żuków.

Gmina Samborzec to nie tylko rolnictwo, ale również bogata historia i tradycja. Ludzie zamieszkiwali na tym terenie nieorzerwalnie od prawie ośmiu tysięcy lat, począwszy
od wczesnego okresu neolitu. Najbogatsze stanowiska archeologiczne występują w Złotej. Odkryto tu ślady osadnictwa neolitycznego kilku kultur, a także setki przedmiotów z wczesnej epoki brązu oraz późniejszych okresów. O przedchrześcijańskim pobycie człowieka na tych terenach mówią też zachowane do dziś kurhany w Złotej, Gorzyczanach, Kobiernikach i Milczanach. Większość wsi gminy powstała jeszcze w średniowieczu. Osiadaniu ludzi na tych terenach sprzyjała między innymi żyzna gleba, korzystny klimat,  a także dogodne usytuowanie komunikacyjne.

W gminie Samborzec znajduje się wiele miejsc atrakcyjnych turystycznie. Przebiega tędy Sandomierski Szlak Jabłkowy, szlak winiarski, droga św. Jakuba, czerwony szlak turystyczny Gołoszyce –  Piotrowice i Gołoszyce – Annopol, szlak rowerowy zielony Sandomierz – Sulisławice – Zamek Krzyżtopór w Ujeździe. Warto tu zobaczyć zabytkowe wiejskie kościółki, plebanie, dworki, stare nagrobki czy przydrożne figury i kapliczki oraz miejsca legendarne.

Wstęp

      Wprowadzona reforma systemu oświaty zwraca uwagę na konieczność ciągłej edukacji dzieci i młodzieży w zakresie kształcenia regionalnego. Nauka o regionie sprzyja kształtowaniu poczucia własnej tożsamości i pełnego zaangażowania w działaniu na rzecz społeczności lokalnej. Wychowanie przedszkolne to ważny okres w kształtowaniu postaw społecznomoralnych. Żeby wychować patriotę, a potem Europejczyka na miarę XXI wieku, musimy zacząć od uświadomienia dzieciom, że najważniejszy w życiu dla każdego człowieka jest dom rodzinny, podwórko potem najbliższa okolica czyli moja mała ojczyzna. Należy spowodować, żeby młody człowiek poczuł więź z najbliższym otoczeniem, cieszył się z osiągnięć środowiska, w którym żyje oraz czuł odpowiedzialność za wygląd, a później rozwój swojego regionu. Założenia programowe dziedzictwa kulturowego w regionie Celem tego programu jest ukierunkowanie nauczycieli w pracy dydaktyczno- wychowawczej, nastawionej na przekaz i uświadomienie dzieciom wartości związanych z dziedzictwem kulturowym regionu sandomierskiego. Program "Samborzec- moja mała ojczyzna" ma służyć nauczycielom pracującym z dziećmi w wieku przedszkolnym. Opracowany został w oparciu o system wartości wychowania. Treści programowe i przewidywane osiągnięcia opracowane zostały bez różnicowania na wiek. Program ma służyć przybliżeniu dziecku dziejów własnego regionu, kultywowaniu tradycji rodzinnych i regionalnych. Znajomość środowiska przyrodniczego oraz środowiska zamieszkania, ludowej gwary, starych zwyczajów i obrzędów, tańców i przyśpiewek, legend, strojów ludowych zabytkowych budynków jest bazą doznania otaczającego świata.  Przedstawiony program będzie służył jako pomoc w wyposażeniu dziecka w podstawową wiedzę o tradycji kulturze własnego regionu, a także by aktywizował poznawczo dziecko, rozwijał jego zdolności twórcze, uwrażliwiał na piękno otaczającej przyrody, uczył szacunku do ochrony przyrody, kształtował postawę dumy i poszanowania dla kulturalnej ostoi swojego regionu.

CELE OGÓLNE:       

- ugruntowanie poczucia tożsamości narodowej poprzez kształtowanie tożsamości lokalnej,

- rozwijanie wiedzy i zainteresowań kulturą własnego regionu,

- rozwijanie i wzmacnianie aktywności dziecka w środowisku lokalnym, rodzinnym,

- wdrażanie dziecka do twórczego obcowania z kulturą regionu,

- rozbudzenie zamiłowania do rodzimej przyrody.

CELE SZCZEGÓŁOWE – OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA DZIECKA

- zna najbliższe środowisko,

- posiada wiedzę o człowieku, życiu i świecie z perspektywy tradycji i współczesności,

- interesuje się historią i kulturą Samborca,

- rozpoznaje i nazywa najczęściej spotykane w najbliższym otoczeniu rośliny i zwierzęta,

- wyzwala aktywność twórczą do kreatywnego uczestnictwa w wydarzeniach kulturowych,

- aktywnie uczestniczy w życiu rodziny, przedszkola, wsi i region,

- zna zwyczaje, obrzędy, gwarę, przyśpiewki, tańce ludowe Samborca i okolic,

- zna strój ludowy, i zabawy związane z regionem , w którym usytuowane jest przedszkole,

 - rozwija wyobraźnię poprzez udział w regionalnym konkursie plastycznym „ Kocham tę Ziemię”,

 - wzmacnia prawidłowe relacje z rodziną i przedszkolem,

 - ma poczucie przywiązania lokalnego, oraz poczucie wspólnoty narodowej,

 - zna wzorce właściwego zachowania w różnych miejscach publicznych,

 - dostrzega piękno w ludziach, w przyrodzie wytworach kultury,

 - dostrzega piękno języka literackiego, jak i gwarowego,

 - poznaje miejscowy folklor, niektóre tradycje i obrzędy,

- uczestniczy w spotkaniach z twórcami ludowymi,

 - poznaje legendy, zabawy, związane ze swoim regionem,

- wie, jakie miejsca pamięci narodowej lub zabytki znajdują się w okolicy,

 - zna bliskie dzieje swojej rodziny (drzewo genealogiczne, historie rodzinne).

SPOSÓB REALIZACJI PROGRAMU:

       Program edukacji regionalnej przyczynia się do kształtowania u dzieci przynależności społecznej oraz postawy patriotycznej. Istotna rolę w tym procesie odgrywa postawa nauczyciela. Nauczyciel  przejawiający zaciekawienie światem łatwiej zachęci dzieci do poznawania i rozumienia kultury, rozbudzi zainteresowanie miastem, regionem, Ojczyzną. Pomoże dziecku w zdobywaniu doświadczeń, co wpłynie na większą wartość i trwałość zdobytej wiedzy.

    Ważnym elementem przy realizacji programu jest współpraca z rodzicami i środowiskiem lokalnym. Pierwszym środowiskiem wychowawczym dla dziecka jest właśnie rodzina. To rodzice-wcześniej niż nauczyciele w przedszkolu - mają możliwość wprowadzenia dziecka w świat tradycji i kultury. Mogą oni uczestniczyć w realizacji programu, angażować się poprzez przygotowanie imprez w przedszkolu, spotkań z ciekawymi mieszkańcami gminy Samborzec  brać udział, wystawach, konkursach organizowanych w placówce i poza nią. Zapoznawanie dzieci z tradycjami będzie odbywało się również przy okazji świąt

Owocna współpraca na płaszczyźnie dziecko - nauczyciel - rodzic, dziecko- nauczyciel –środowisko lokalne ułatwi dzieciom zdobywanie nowej wiedzy o regionie i zaszczepi zainteresowanie, miłość do najbliższej okolicy, środowiska. i uroczystości, obecnych co roku w kalendarzu imprez przedszkolnych.

TEMATYKA DOTYCZĄCA EDUKACJI REGIONALNEJ.

Treści programowe zostały podzielona na cztery obszary – pory roku, które nieodzownie związane są z życiem mieszkańców regionu naszego przedszkola. Wytyczają czas pracy, odpoczynku siewu i zbiorów a także przeżywania świąt, tradycji i obyczajów z nimi związanych. Szczególne ważne są obrzędy i obyczaje naszych pradziadków i dziadków,  które w dobie szybko zmieniającego się świata odchodzą w zapomnienie. Wdrażanie tematyki regionalnej w naszym przedszkolu ma zadanie kształtować poczucie więzi z najbliższym otoczeniem, poznawanie kultury, tradycji w zakresie dostępnym najmłodszym.

Jesień
Samborzec – „mała ojczyzna”     Praca rolnika Spotkanie z dziadkami dzieci z naszego przedszkolaka    Wizyta pani Ewy Judy regionalnej pisarki Spotkanie z panem Andrzejem Cebulą Wizyta pań z regionalnego zespołu ludowego - Przelaski Andrzejki		- zapoznanie z umiejscowieniem na mapie Polski. Spacery po najbliższej okolicy, poznanie miejsc użyteczności publicznej np. Urząd Gminy, Gminna Biblioteka Publiczna, poczta, bank, apteka, Ośrodek Zdrowia, - gromadzenie starych regionalnych przedmiotów do kącika regionalnego.     - zapoznanie z pracą rolnika, narzędzia i maszyny używane dawniej i dziś. - zapoznanie z różnymi sposobami przygotowania się ludzi do zimy (kiszenie kapusty, suszenie owoców, robienie przetworów z owoców i warzyw), - pieczenie chleba i wyrób masła według tradycyjnej receptury, degustacja.    - czytanie wierszy o tematyce regionu Gminy Samborzec, wiersze patriotyczne nawiązujące do tematyki narodowościowej – Dzień Niepodległości 11 listopada. - zapoznanie z gwarą  regionu naszego przedszkola, czytanie legend wydanych przez nasze przedszkole. - poznanie zespołów ludowych oraz strojów regionalnych w najbliższym otoczeniu. Wprowadzenie do repertuaru przyśpiewek  i piosenek ludowych, - magia i tajemniczość w wierzeniach i zwyczajach ludowych (lanie wosku, wróżby i zabawa andrzejkowa).
Zima
Czas Świąt Bożego Narodzenia Spotkanie z panią Agatą Szczudło Świąteczne tradycje Spotkanie z członkami regionalnego zespołu ludowego -  Gorzyczany Dzień Babci i Dziadka Tłusty czwartek			- zapoznanie z tradycją i zwyczajami regionalnymi związanymi z obchodzeniem Świąt Bożego Narodzenia, wykonanie ozdób choinkowych, szopki. - prezentacja rękodzieła, tradycyjny wyrób ozdób choinkowych z kordonka, pokaz szydełkowania, - wspólne pieczenie świątecznych pierników według tradycyjnej receptury, ozdabianie i degustacja, - Nowy Rok, tradycje kolędowania. Wspólne śpiewanie kolęd z regionalnym zespołem ludowym, - Uroczysty występ dzieci w strojach i tematyce regionalnej, - zapoznanie dzieci z tradycją tłustego czwartku. Wspólny wypiek pączków, faworków i degustacja.
Wiosna
Wiosna, pożegnanie zimy - przywitanie wiosny. Spotkanie z regionalną pisarką panią Ewą Judą Wielkanoc Spotkanie z paniami z  Koła Gospodyń Wiejskich - Przelaski Wizyta panów ze Straży Pożarnej Święto Kwitnącej Jabłoni Spotkanie z panią Martą Szpyrą		- Wykonanie marzanny, palenie. Śpiewy i tańce przy ognisku na cześć wiosny. - propagowanie literatury regionalnej, wspólne czytanie wierszy. - Wielki Tydzień  i Wielkanoc zapoznanie ze zwyczajami ludowymi (obrzędy, przesądy, pisanki), Smigus Dyngus, - wspólne wykonywanie tradycyjnych palm, pisanek i stroików wielkanocnych, - Poznanie pracy strażaka na przestrzeni lat do czasów współczesnych, - wykonanie pracy plastycznej z dziećmi w konkursie organizowanym przez Gminną Bibliotekę Publiczną w Samborcu pt. „Kocham tę Ziemię. - wycieczka do Sandomierza, zapoznanie dzieci z historią miasta. Zwiedzanie Zamku Królewskiego.
Lato
Spotkanie z panem Andrzejem Cebulą Festyn rodzinny	- czytanie legend Gminy Samborzec, - wystąpienie przedszkolaków z regionalnym repertuarem dla rodziców, - wspólne rozwiązywanie zagadek o naszej miejscowości.

EWALUACJA

Opracowany program edukacji regionalnej „Samborzec – moja mała ojczyzna”
jest programem otwartym, który podlegał będzie modyfikacji uwzględniającej opinie dyrekcji, nauczycieli, dzieci i rodziców.

Pomocne w zbieraniu opinii będą np.

- informacje przekazywane na bieżąco przez nauczycieli realizujących program,

- bezpośrednie i pośrednie obserwacje dzieci,

- wytwory prac dzieci i ich analiza,

- wyniki konkursów plastycznych.

  

Harmonogram spotkań z zaproszonymi gośćmi do przedszkola „Wesołe Jabłuszko” w Samborcu

w ramach realizowanego programu regionalnego

„ SAMBORZEC MOJA MAŁA OJCZYZNA”.

31.10.2017 r.  - Kiszenie kapusty – zaproszeni dziadkowie.

13.11.2017 r.  - Pieczenie chleba, ubijanie masła – zaproszeni dziadkowie.

115.11.2017 r.  - Czytanie wierszy regionalnych – pani Ewa Juda.

7.11.2017 r.  - "Polska moja Ojczyzna" - spotkanie z żołnierzem Wojska Polskiego.

21.11. 2017 r.  - Zapoznanie z gwarą, czytanie legend – pan Andrzej Cebula.

28.11.2017 r.  Zapoznanie ze strojem ludowym oraz z tradycjami andrzejkowymi śpiewy, wróżby – spotkanie z zespołem „Przelaski”.

05.12.2017 r.  Wypiek pierników według tradycyjnej receptury – bez udziału gości.

12.12.2017 r.  Pokaz rękodzieła -  pani Agata Szczudło.

19.12.2017 r.  Śpiewanie kolęd i pastorałek, regionalne tradycje świąt Bożego Narodzenia –spotkanie z zespołem „Gorzyczanki”.

22.01.2018 r.  Dzień Babci i Dziadka – uroczysty występ dzieci o tematyce regionalnej,  zaproszeni dziadkowie.

08.02.2018 r.  Tłusty czwartek, wspólny wypiek pączków - bez udziału gości.

06.03.2018 r.  Czytanie wierszy o tematyce regionalnej – pani Ewa Juda.

13.03.2018 r.  Wspólne wykonanie palm wielkanocnych, pisanek i stroików – Koło Gospodyń Wiejskich „Przelaski”.

04.2018 r.  Zapoznanie z pracą strażaka na przestrzeni lat – wizyta strażaków ze Straży Pożarnej

(termin do ustalenia).

05.2018 r.  Sandomierz, zapoznanie z historią i zabytkami  - współpraca z Sandomierskim Centrum Kultury, spotkanie z panią Martą Szpyrą (termin do ustalenia).

05.2018 r. Czytanie legend gminy Samborzec – pan Andrzej Cebula  (termin do ustalenia).

Program opracowała:                                                                         Program realizują:

 Dorota Januszewska                                                                             Barbara Rozmysłowska

                                                                                                               Elżbieta Gil

                                                                                                               Dorota Januszewska